10. VÍ DỤ VỀ ĐẶC
TÍNH CỦA LOÀI VOI
1. “Thưa ngài
Nāgasena, điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của loài voi nên được hành trì,’
năm tính chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”
“Tâu đại vương,
giống như loài voi nghiền nát đất ngay trong khi đang di chuyển. Tâu đại vương,
tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên nghiền nát tất cả phiền não
ngay trong khi đang quán sát về thân. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ
nhất của loài voi nên được hành trì.
2. Tâu đại vương,
còn có điều khác nữa, loài voi nhìn quay đi với cả toàn bộ thân hình, chỉ ngước
nhìn thẳng, không nhìn soi mói hướng này hướng khác. Tâu đại vương, tương tợ y
như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có sự nhìn quay đi với toàn bộ thân
hình, không nên nhìn soi mói hướng này hướng khác, không nên ngước nhìn lên,
không nên cúi nhìn xuống, nên có tầm nhìn khoảng cách bằng cái cày.[3] Tâu đại
vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài voi nên được hành trì.
3. Tâu đại vương,
còn có điều khác nữa, loài voi có chỗ ngủ không cố định, sau khi đi đến chỗ kiếm
ăn thì không đi đến tại khu vực ấy vì mục đích chỗ ngụ, nó không có chỗ trú ngụ
được thiết lập dài hạn. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha
tu tập nên có chỗ ngủ không cố định, nên đi khất thực với sự không lưu luyến. Nếu
vị hành minh sát nhìn thấy chỗ ngụ vừa lòng, phù hợp ở khu vực thích ý, là mái
che, hoặc gốc cây, hoặc hang động, hoặc sườn núi, thì vị ấy nên đi đến chỗ trú
ngụ ở ngay tại nơi ấy, không nên làm chỗ trú ngụ được thiết lập dài hạn. Tâu đại
vương, điều này là tính chất thứ ba của loài voi nên được hành trì.
4. Tâu đại vương,
còn có điều khác nữa, loài voi sau khi lặn xuống nước, sau khi lặn xuống hồ sen
to lớn khổng lồ, được tràn đầy nước tinh khiết, không bợn nhơ, mát lạnh, được
che phủ bởi các loài súng trắng, sen xanh, sen hồng, sen trắng, rồi đùa giỡn
trò chơi cao quý của loài voi. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả
thiết tha tu tập, sau khi lặn xuống hồ sen to lớn là các sự thiết lập niệm, được
đầy đủ nước cao quý là Giáo Pháp tinh khiết, không bợn nhơ, trong sạch, không bị
vẩn đục, được che phủ bởi bông hoa giải thoát, thì nên rũ xuống, nên rũ sạch
các pháp tạo tác nhờ vào trí tuệ, nên đùa giỡn trò chơi cao quý của người hành
giả thiết tha tu tập. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ tư của loài voi
nên được hành trì.
5. Tâu đại vương,
còn có điều khác nữa, loài voi dở bàn chân lên có niệm, đặt bàn chân xuống có
niệm. Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên dở bàn
chân lên có niệm có sự nhận biết rõ, đặt bàn chân xuống có niệm có sự nhận biết
rõ, trong việc đi tới đi lui, trong việc co tay duỗi tay, nên có niệm có sự nhận
biết rõ ở mọi nơi. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ năm của loài voi
nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt
trội các vị Trời, nói đến ở Tương Ưng Bộ cao quý:[4]
‘Lành thay sự
thu thúc thân! Lành thay sự thu thúc lời nói!
Lành thay sự thu
thúc ý! Lành thay sự thu thúc tất cả.
Người có liêm sỉ,
đã phòng hộ tất cả, được gọi là: Vị đã được bảo vệ.’”