Phật Pháp - Buddhadhamma

Giáo trình THẬP NHỊ DUYÊN KHỞI
Thọ do duyên xúc
Tâm, cảnh gặp nhau sanh cảm th

VĂN TỤNG
Sáu căn gặp sáu cảnh
Khổ lạc xả phát sanh
Như vậy do duyên xúc
Cảm thọ được tạo thành

KINH VĂN
10) Và này các Tỷ-kheo, thế nào là xúc? Này các Tỷ-kheo, có sáu xúc này: nhãn xúc, nhĩ xúc, tỷ xúc, thiệt xúc, thân xúc, ý xúc. Này các Tỷ-kheo, đây gọi là xúc.

LÝ GIẢI
Xúc – phassa – là sự giao thoa giữa căn, cảnh và thức thí dụ con mắt, cảnh sắc và thị giác gặp nhau gọi là nhãn xúc.
Có cảm nhận sanh ra cảm xúc nên gọi thọ sanh do duyên xúc.

THẢO LUẬN
1. Phải chăng sự vui buồn đối với ngoại cảnh là điều không ai tự chủ được vì là quả của nghiệp quá khứ?

2. Căn, cảnh, thức đồng sanh thì có nên nói rằng "do có mắt, có cảnh sắc nên nhãn thức phát sanh? (nếu đồng sanh thì không thể nói là do cái nầy nên sanh cái kia)

3. Theo Tạng Diệu Pháp thì ngoại trừ thân thức thọ khổ và tâm quan sát thọ hỷ thì tất cả tâm quả vô nhân đều thọ xã như vậy "có quá ít" để nói về cảm thọ do nghiệp quá khứ chăng? (nếu nhìn từ phương diện "khổ vui do nghiệp lực")

4. Trong phần "thọ do duyên xúc", một hành giả tu tập có thể tự chủ phẩn nào chăng? (thí dụ tâm tiếp xúc với trần cảnh nhưng không để vui buồn thái quá"