VÍ DỤ VỀ ĐẶC TÍNH CỦA LOÀI KHỈ
1. “Thưa ngài Nāgasena,
điều mà ngài nói là: ‘Hai tính chất của loài khỉ nên được hành trì,’ hai tính
chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”
“Tâu đại vương, giống
như loài khỉ, trong khi đi đến chỗ trú, thì đi đến chỗ trú ở khoảng trống có
hình thức như thế: là ở thân cây to lớn vĩ đại, được tách biệt, có cành lá ở mọi
nơi, là chốn nương nhờ cho kẻ bị sợ hãi.
Tâu đại vương, tương tợ
y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên sống nương tựa vào vị thầy, người bạn
tốt lành, có hình thức như vầy: là vị có liêm sỉ, khéo cư xử, có giới hạnh, có
thiện pháp, nghe nhiều, vị duy trì Giáo Pháp, đáng mến, đáng kính, đáng trọng,
vị tuyên thuyết, có sự nhẫn nại với lời nói, vị giáo giới, vị giải thích, vị chỉ
dạy, vị thức tỉnh, vị khuyến khích, vị tạo niềm phấn khởi. Tâu đại vương, điều
này là tính chất thứ nhất của loài khỉ nên được hành trì.
2. Tâu đại vương, còn có
điều khác nữa, loài khỉ đi đứng ngồi chỉ ở trên cây. Nếu nó rơi vào giấc ngủ
thì nó trải qua việc trú đêm ở ngay tại chỗ ấy. Tâu đại vương, tương tợ y như
thế vị hành giả thiết tha tu tập nên có khuynh hướng ở rừng, nên đứng, đi, ngồi,
nằm, và rơi vào giấc ngủ chỉ ở trong rừng, nên kinh nghiệm về sự thiết lập niệm
ở ngay tại chỗ ấy. Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của loài khỉ
nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng đã được trưởng lão Sāriputta, vị
Tướng Quân Chánh Pháp, nói đến:
‘Ngay cả trong khi đi
kinh hành, trong khi đứng, hoặc với việc ngồi và việc nằm, vị tỳ khưu chiếu
sáng ở khu rừng, chính khu rừng ấy được ca ngợi.’”