VÍ DỤ VỀ ĐẶC TÍNH CỦA LOÀI RÙA
1. “Thưa ngài Nāgasena,
điều mà ngài nói là: ‘Năm tính chất của loài rùa nên được hành trì,’ năm tính
chất nên được hành trì ấy là các điều nào?”
“Tâu đại vương, giống
như loài rùa là loài sống ở nước, sắp xếp chỗ trú ngụ ở ngay trong nước. Tâu đại
vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên lan tỏa toàn thể thế
gian với tâm ý bao la, vĩ đại, không đo lường được, không thù oán, không hãm hại,
đồng hành với từ ái, có lòng thương tưởng đến sự lợi ích của tất cả các cá nhân
có mạng sống và đang hiện hữu, rồi an trú. Tâu đại vương, điều này là tính chất
thứ nhất của loài rùa nên được hành trì.
2. Tâu đại vương, còn có
điều khác nữa, loài rùa trong khi nổi lên ở trong nước thì ngước đầu lên nhìn
xem, nếu nhìn thấy ai đó thì ngay tại nơi ấy lặn xuống, và chìm sâu (nghĩ rằng):
‘Chớ để những kẻ ấy nhìn thấy ta lần nữa.’ Tâu đại vương, tương tợ y như thế vị
hành giả thiết tha tu tập, khi các phiền não xâm nhập thì nên lặn xuống hồ nước
là cảnh giới (của đề mục thiền), và nên chìm sâu (nghĩ rằng): ‘Chớ để các phiền
não nhìn thấy ta lần nữa.’ Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ nhì của
loài rùa nên được hành trì.
3. Tâu đại vương, còn có
điều khác nữa, loài rùa sau khi đi ra khỏi nước thì sưởi ấm thân thể. Tâu đại
vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập sau khi đưa tâm ý ra khỏi
việc ngồi, đứng, nằm, đi kinh hành thì nên sưởi ấm tâm ý ở sự nỗ lực đúng đắn.
Tâu đại vương, điều này là tính chất thứ ba của loài rùa nên được hành trì.
4. Tâu đại vương, còn có
điều khác nữa, loài rùa sau khi đào đất thì sắp đặt chỗ ngụ ở nơi cô quạnh. Tâu
đại vương, tương tợ y như thế vị hành giả thiết tha tu tập nên dứt bỏ lợi lộc,
tôn kính, tiếng tăm, nên đi sâu vào nơi trống vắng, cô quạnh, khu rừng lớn, khu
rừng thưa, sườn núi, thung lũng, hang núi, nơi ít âm thanh, ít tiếng ồn, được
tách biệt, nên đi đến chỗ trú ngụ ở ngay tại nơi cô quạnh. Tâu đại vương, điều
này là tính chất thứ tư của loài rùa nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này
cũng đã được trưởng lão Upasena, con trai của Vaṅganta, nói đến:[3]
‘Vị tỳ khưu, vì nguyên
nhân thiền tịnh, nên tới lui chỗ trú ngụ cô quạnh, ít tiếng ồn, được lai vãng bởi
các thú dữ.’
5. Tâu đại vương, còn có
điều khác nữa, loài rùa trong lúc đi lang thang, nếu nhìn thấy cái gì hoặc nghe
được cái gì, thì thu giấu các chân và cái đầu là thứ năm ở trong cái vỏ của
mình, không cử động, có trạng thái im lặng, giữ yên, trong khi hộ trì thân thể.
Tâu đại vương, tương tợ
y như thế vị hành giả thiết tha tu tập, ở tất cả các nơi, trong khi các sắc,
thinh, hương, vị, xúc, pháp xâm nhập, thì không nên mở ra cánh cửa phòng hộ ở
sáu căn, nên tập trung tâm trí, nên thực hành sự thu thúc, nên sống có niệm và
có sự nhận biết rõ trong khi hộ trì Sa-môn pháp. Tâu đại vương, điều này là
tính chất thứ năm của loài rùa nên được hành trì. Tâu đại vương, điều này cũng
đã được đức Thế Tôn, vị Trời vượt trội các vị Trời, nói đến ở Tương Ưng Bộ quý
báu, bài Kinh Ví Dụ Con Rùa:
‘Tợ như con rùa đang thu
lại các phần thân thể ở trong cái vỏ của mình, vị tỳ khưu trong khi tập trung lại
các sự suy nghĩ của tâm, không bị lệ thuộc, không quấy rối kẻ khác, được hoàn
toàn tịch tịnh, không chửi mắng bất cứ ai.’”
Câu hỏi về tính chất của
loài rùa là thứ sáu.