NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT TRƯỚC
1. “Thưa
ngài Nāgasena, điều này cũng đã được đức Thế Tôn nói đến ở bài giảng Pháp về
quy luật tự nhiên: ‘Ngay trong thời quá khứ, mẹ cha của các đức Bồ Tát là được
xác định, cội cây Bồ Đề là được xác định, các vị Thinh Văn hàng đầu là được xác
định, người con trai là được xác định, vị thị giả là được xác định.’ Và thêm
nữa, ngài nói rằng: ‘Khi ngự ở tập thể Chư Thiên Tusitā, đức Bồ Tát quán xét tám
điều quán xét chánh yếu: Quán xét về thởi điểm, quán xét về châu lục, quán xét
về xứ sở, quán xét về gia tộc, quán xét về người mẹ, quán xét về tuổi thọ, quán
xét về tháng (thời gian trụ thai), quán xét về việc xuất ly.’ Thưa ngài
Nāgasena, khi trí chưa được chín muồi thì không có sự giác ngộ. Khi trí đã chín
muồi thì không thể chờ đợi dầu chỉ trong nháy mắt. Trí đã chín muồi sẽ không bị
vượt qua. Tại sao đức Bồ Tát quán xét thời điểm rằng: ‘Ta tái sanh vào thời
điểm nào?’ Khi trí chưa được chín muồi thì không có sự giác ngộ. Khi trí đã
chín muồi thì không thể chờ đợi dầu chỉ trong nháy mắt. Tại sao đức Bồ Tát quán
xét gia tộc rằng: ‘Ta tái sanh vào gia tộc nào?’ Thưa ngài Nāgasena, nếu mẹ cha
của các đức Bồ Tát là được xác định ngay trong thời quá khứ, như thế thì lời
nói rằng: ‘Quán xét về gia tộc’ là sai trái. Nếu (đức Bồ Tát) quán xét về gia
tộc, như thế thì lời nói rằng: ‘Mẹ cha của các đức Bồ Tát là được xác định ngay
trong thời quá khứ’ cũng là sai trái. Câu hỏi này cũng có cả hai khía cạnh,
được dành cho ngài. Nó nên được giải quyết bởi ngài.”
2. “Tâu
đại vương, mẹ cha của các đức Bồ Tát là được xác định ngay trong thời quá khứ,
và đức Bồ Tát quán xét về gia tộc. Nhưng quán xét về gia tộc như thế nào? Quán
xét về gia tộc như vầy: ‘Những người nào là mẹ cha của ta, có phải những người
ấy là Sát-đế-lỵ hay là Bà-la-môn?’
Tâu đại
vương, sự việc chưa xảy đến nên được xem xét trước đối với tám hạng. Đối với
tám hạng nào? Tâu đại vương, đối với thương buôn, hàng hóa mua bán nên được xem
xét trước. Đối với con voi chúa, con đường chưa đi đến nên được xem xét trước
bằng vòi. Đối với người đánh xe bò, bến nước cạn chưa đi đến nên được xem xét
trước. Đối với người thuyền trưởng, bến tàu chưa đi đến nên được xem xét trước
rồi mới nên cho thuyền tiến vào. Đối với người thầy thuốc, nên xem xét trước về
tuổi thọ rồi mới nên đến gần người bệnh. Đối với cây cầu để vượt qua, nên biết
trước về tình trạng bền hay yếu rồi mới nên bước lên. Đối với vị tỳ khưu, nên
quán xét trước về thời gian (thọ thực) còn chưa trôi qua rồi mới nên thọ dụng
thức ăn. Đối với các đức Bồ Tát, nên xem xét trước về gia tộc là gia tộc
Sát-đế-ly hay là gia tộc Bà-la-môn. Tâu đại vương, đối với tám hạng này thì sự
việc chưa xảy đến nên được xem xét trước.”
“Thưa
ngài Nāgasena, tốt lắm! Trẫm chấp nhận điều này đúng theo như vậy.”