Thứ Hai, 14 tháng 10, 2013
CHỮ NGHĨA BẤT ĐỊNH NGHĨA
1. “Thưa ngài Nāgasena, điều này cũng đã được đức Như Lai nói đến:
‘Này
Bà-la-môn, nguyên nhân của điều gì mà ngươi, là người có sự tinh tấn đã
được ra sức, thường xuyên không xao lãng, lại hỏi han cây cối về sự ngủ
nghỉ thoải mái trong khi biết rằng cây này là loài không có tâm tư,
không nghe, không biết?’
Và thêm nữa, Ngài đã nói rằng:
‘Cây phandana đã tức thời đáp lại rằng: - Tôi cũng có lời trình. Này Bhāradvāja, hãy lắng nghe tôi.’
Thưa
ngài Nāgasena, nếu cây cối là không có tâm tư, như thế thì lời nói
rằng: ‘Cây phandana đã chuyện trò với Bhāradvāja’ là sai trái. Nếu cây
phandana đã chuyện trò với Bhāradvāja, như thế thì lời nói rằng: ‘Cây
cối là không có tâm tư’ cũng là sai trái. Câu hỏi này cũng có cả hai
khía cạnh, được dành cho ngài. Nó nên được giải quyết bởi ngài.”
2.
“Tâu đại vương, điều này cũng đã được đức Như Lai nói đến: ‘Cây cối là
không có tâm tư.’ Và cây phandana đã chuyện trò với Bhāradvāja. Tuy
nhiên, lời nói ấy đã được nói theo cách diễn đạt của thế gian. Tâu đại
vương, đối với cây cối không có tâm tư không có việc gọi là chuyện trò.
Tâu đại vương, tuy nhiên ở cây ấy có thiên nhân ngự. Cái từ gọi ‘cây’ ấy
là ám chỉ vị thiên nhân. Và nói ‘cây cối trò chuyện,’ đấy là quy định
của thế gian. Tâu đại vương, giống như chiếc xe kéo được chất đầy lúa
thì người ta gọi là ‘xe lúa,’ tuy rằng chiếc xe kéo ấy làm bằng gỗ. Do
tính chất đã được chất đống của lúa ở chiếc xe kéo ấy mà người ta gọi là
‘xe lúa.’ Tâu đại vương, tương tợ y như thế cây cối không trò chuyện.
Cây cối không có tâm tư. Tuy nhiên, ở cây ấy có thiên nhân ngự. Cái từ
gọi ‘cây’ ấy là ám chỉ vị thiên nhân. Và ‘cây cối trò chuyện,’ đấy là
quy định của thế gian.
3.
Tâu đại vương, hoặc là giống như trong khi khuấy sữa đông thì gọi là:
‘Tôi khuấy bơ.’ Vật mà người ấy khuấy không phải là bơ. Người ấy đang
khuấy chính là sữa đông nhưng lại nói là: ‘Tôi khuấy bơ.’ Tâu đại vương,
tương tợ y như thế cây cối không trò chuyện. Cây cối không có tâm tư.
Tuy nhiên, ở cây ấy có thiên nhân ngự. Cái từ gọi ‘cây’ ấy là ám chỉ vị
thiên nhân. Và ‘cây cối trò chuyện,’ đấy là quy định của thế gian. Tâu
đại vương, giống như người đang tạo ra vật chưa hình thành thì nói là:
‘Tôi tạo ra vật đã hình thành.’ Nói về vật chưa thành tựu là: ‘Vật đã
thành tựu;’ như vậy điều ấy là cách diễn đạt của thế gian. Tâu đại
vương, tương tợ y như thế cây cối không trò chuyện. Cây cối không có tâm
tư. Tuy nhiên, ở cây ấy có thiên nhân ngự. Cái từ gọi ‘cây’ ấy là ám
chỉ vị thiên nhân. Và ‘cây cối trò chuyện,’ đấy là quy định của thế
gian. Tâu đại vương, đức Như Lai thuyết giảng Giáo Pháp cho chúng sanh
cũng theo y như cách diễn đạt của thế gian mà người ta thường nói.”
“Thưa ngài Nāgasena, tốt lắm! Trẫm chấp nhận điều này đúng theo như vậy.”