Milinda Vấn Đạo
Tỳ khưu Nguyệt Thiên dịch
(Đây là bản thu gọn để dùng làm giáo trình trong Lớp Phật
Pháp Buddhadhamma)
1. Nghe nói ở thời quá khứ, trong khi
Giáo Pháp của đức Thế Tôn Kassapa đang vận
hành, có hội chúng tỳ khưu đông đảo cư ngụ tại một trú xứ cạnh dòng sông. Tại
nơi ấy, các vị tỳ khưu, được thành tựu về phận sự và giới hạnh, sau khi thức dậy vào lúc sáng sớm, cầm lấy
các chổi dài cán, trong lúc suy tưởng về ân đức Phật, các vị quét sân và
gom rác thành đống, . Khi ấy, có một vị tỳ
khưu đã nói với một vị sa di rằng: "Này sa di, hãy đến. Hãy đổ bỏ rác
này." Vị ấy vẫn bước đi như là không nghe. Trong khi được gọi đến lần thứ
nhì, rồi đến lần thứ ba, vị ấy vẫn bước đi như là không nghe. Do đó, vị tỳ khưu
ấy (nghĩ rằng): "Sa di này khó dạy," rồi nổi giận, và đã ban cho cú
đánh bằng cái cán chổi. Do đó, vị (sa di) ấy, vừa khóc lóc vì sợ hãi vừa đổ bỏ
rác, đã lập nên lời phát nguyện thứ nhất rằng:
"Do nghiệp phước thiện của việc đổ bỏ rác này, cho đến khi tôi đạt được Niết
Bàn, trong khoảng thời gian ấy, tại mỗi nơi được lần lượt sanh ra, mong
rằng tôi có đại quyền lực, có đại oai lực như là mặt trời lúc giữa trưa."
Sau khi đổ bỏ rác, vị ấy đã đi đến bến sông để tắm. Sau khi nhìn thấy làn sóng của dòng sông đang rì rào, vị ấy cũng đã
lập nên lời phát nguyện thứ nhì rằng: "Do nghiệp phước thiện của việc
đổ bỏ rác này, cho đến khi tôi đạt được Niết Bàn, trong khoảng thời gian ấy, tại
mỗi nơi được lần lượt sanh ra, mong rằng tôi
có tài ứng đối được sanh lên đúng trường hợp, có tài ứng đối không bị ngập
ngừng như là làn sóng này vậy." Vị tỳ
khưu ấy, sau khi cất cây chổi ở phòng để chổi, cũng đang đi đến bến sông để tắm. Sau khi nghe được lời phát nguyện của vị sa
di, vị ấy đã suy nghĩ rằng: "Cũng vì bị tác động bởi ta nên người
này phát nguyện như thế. Có phải
là sẽ không ảnh hưởng đến ta?" và đã lập nên lời phát
nguyện rằng:
"Cho đến khi tôi đạt được Niết
Bàn, trong khoảng thời gian ấy, tại mỗi nơi được lần lượt sanh ra, mong rằng
tôi có tài ứng đối không bị ngập ngừng như là làn sóng ở sông này vậy. Mong rằng
tôi có khả năng để gỡ rối, để giải thích mọi sự ứng đối về câu hỏi được hỏi đi
hỏi lại bởi người này." Cả hai người ấy, trong
khi luân hồi giữa chư Thiên và loài người, đã trải qua một khoảng thời gian giữa
hai vị Phật. Và vị trưởng lão Moggalliputtatissa đã được đức Phật của chúng ta nhìn thấy như thế nào, thì hai người
này cũng đã được nhìn thấy như thế:
"Khi năm trăm năm đã trôi qua kể từ khi sự viên tịch Niết Bàn của Ta, những
người này sẽ tái sanh." Và đã được xác định rõ rằng: "Pháp và Luật
nào đã được thực hiện một cách vi tế và đã được thuyết giảng bởi Ta, hai người
này sẽ làm cho Pháp và Luật ấy được tháo gỡ, được rõ ràng bằng
phương thức hỏi đáp và sự đúng đắn về ví dụ so sánh, rồi sẽ
hệ thống lại."
2. Trong hai người
ấy, vị sa-di đã trở thành đức vua tên Milinda ở thành Sāgala thuộc xứ Jambudīpa (Ấn Độ), là
người sáng trí, kinh nghiệm, thông minh,
có năng lực trong thời quá khứ hiện tại và vị lai, là người hành động có suy xét trong lúc thực hiện mọi công việc rèn luyện
và phô diễn. Và vị này có nhiều học thuật đã được học như là: sự hiểu biết do lắng
nghe, sách dạy về âm thanh, tính toán,
ứng dụng, học thuật về hướng dẫn và phân biệt, thiên văn, âm nhạc, y
khoa, bốn bộ Vệ Đà, cổ thư, sử học, chiêm tinh học, ảo thuật, chú thuật, lý luận, chiến đấu, âm luật, hải dương
học, và Phật ngôn là mười chín. Đức vua là nhà tranh luận khó sánh bằng, khó
khuất phục, được xem là hàng đầu trong số đông các vị giáo chủ. Trong toàn cõi
xứ Jambudīpa, không có ai sánh bằng đức vua Milinda về sức mạnh, nhanh nhẹn,
dũng cảm, và trí tuệ. Đức vua là người giàu sang, có nhiều tài sản, nhiều của cải,
vô số binh lực và xe cộ.